Viscositeit, navigeren door de getallen

Kort gezegd is viscositeit de maat voor weerstand tegen stroming — hoe hoger het getal, hoe groter de weerstand. Klinkt simpel, tot je ontdekt dat dezelfde viscositeit op verschillende manieren wordt beschreven, daarom gaan we door de getallen heen navigeren om het te begrijpen.

Stationair of mobiel?

Een eenvoudige manier om ernaar te kijken is de toepassing te overwegen: is de toepassing stationair of mobiel?

Een algemene vuistregel is dat als de toepassing statisch is, de ISO-viscositeitsklasse (VG) geldt, en als deze mobiel is, de SAE-klassen van toepassing zijn. De meeste moderne apparatuur valt in deze categorieën. De AGMA (American Gear Manufacturers Association) richt zich voornamelijk op stationaire tandwielkasten en sluit aan bij de ISO VG viscositeitseisen.

Je kunt echter apparatuur tegenkomen die is geproduceerd vóórdat ISO VG een standaard werd, en dan kan het verwarrend worden. Het komt vaak voor dat een tandwielkast een SAE 90 tandwielolie vereist, aangezien dit destijds de standaard was. Zoals je kunt zien, beslaat SAE 90 een brede range, die overeenkomt met ISO viscositeitsklassen van 150 tot 320. Meestal kan een ISO 220 veilig worden gebruikt, tenzij de tandwielkast wordt blootgesteld aan lage temperaturen, waarbij ISO 150 een betere keuze is, of aan hoge temperaturen, waar ISO 320 beter werkt.

Sinds deze tabel werd ontwikkeld, heeft SAE twee nieuwe viscositeitsbereiken toegevoegd om viscositeitsproblemen beter te dekken: SAE 110 (tussen SAE 90 en SAE 140) en SAE 190 (tussen SAE 140 en SAE 250). Deze aanvullingen verkleinen de reikwijdte van SAE 90 naar twee ISO-klassen, namelijk 150 en 220, en die van SAE 140 naar ISO 320 en 460.

De meeste hydraulische olie, industriële tandwielolie, compressor- en turbineoliën worden gemeten en verkocht op de ISO VG schaal bij 40°C. Door het effect van viscositeitsverbeteraars worden multi-grade oliën, zoals motoroliën, bepaald op de ISO VG schaal bij 100°C.

Problemen bij het kiezen van de verkeerde viscositeit zullen later worden besproken.

Bron: SWEPCO^®

Viscositeit, inderdaad door de getallen heen navigeren. Hieronder volgt iets dat je misschien helpt om er een duidelijker beeld van te krijgen.

Voorbeeld van een tandwielkastolie in verschillende viscositeiten met ISO-, SAE- en AGMA-classificaties:

SAE Gear Oil Grade …………………. 80W90 ……….. 90 ……………… — ……………….. 140 …………………. — ……………….. 250
ISO Viscosity Grade …………………. 150…………….. 220 ……………. 320 …………….. 460 ……………….. 680 ……………… 1000
AGMA …………………………………….. 4 ……………….. 5 ……………….. 6 ………………… 7 …………………… 8 …………………. 8a
Viscosity, 40°C, cSt …………………. 152……………… 223 …………….. 316 ……………. 470 ……………….. 680 ……………… 1010
Viscosity, 100°C, cSt ………………. 16.38 …………. 17.6 …………….. 26.3 ………….. 35.0 ……………….. 47.0 …………….. 74.0

Voorbeeld van een hydraulische olie in verschillende viscositeiten, met ISO- en SAE-classificaties:

ISO Viscosity Grade, ASTM 2422 ………………… 22 ………………… 32……………………. 46 …………………. 68………………….. 100
SAE Grade ……………………………………………….. 5 …………………. 10…………………….. 15 ……………….. 20…………………….. 30
cSt @ 40 °C …………………………………………….. 24.5 ……………… 33…………………….. 48 ………………… 70……………………. 102
cSt @ 100 °C …………………………………………… 4.8 ……………….. 5.5 …………………… 7.1 ……………….. 9.1 ………………….. 11.7

Voorbeeld van een motorolie in verschillende viscositeiten, met alleen SAE-classificaties:

SAE Grade ……………………………………………….. 5w40 …………15w40
Viscosity, cSt @ 40 o C ……………………………….. 85.48 ……….. 108.39
Viscosity, cSt @ 100 o C ……………………………… 14.85 …………. 15.89